Sirkadiyen Ritim ve Sağlıklı Beslenme

Memeli canlılarda sirkadiyen ritmin başlamasından-bitiminden sorumlu olan ve davranış ritimlerinin oluşumunda rol oynayan ana zamanlayıcı SCN (suprakiazmatik nükleus)dir. SCN’nin en önemli zamanlayıcısı ışıktır. SCN uyku-uyanıklık döngüsü, beslenme, insülin sekresyonu, glukoz metabolizması, hafıza ve öğrenme gibi metabolik süreçler üzerinde direkt etkilidir.

İnsanlar gündüz işlerini yapan, geceleri uyuyarak dinlenen canlılardır. Bu döngü insanda içsel metabolik saat ile kontrol edilir. İnsanların yapmayı planladıkları şeyler ile vücudun metabolik saati arasında bir uyum vardır. Günümüzün yaşam şartları bu dengeyi olumsuz etkileyerek bireylerde birçok rahatsızlığa sebep olur. Peki, sirkadiyen ritim nedir? Sirkadiyen ritim ve sağlıklı beslenme arasındaki ilişki nedir? Bu yazıda bu konuları ele alacağım.

Sirkadiyen Ritim ve Etkilendiği Faktörler

Dünyanın kendi ekseni etrafında bir kez dönüşünün(yaklaşık 24 saat) canlılar üzerinde meydana getirdiği davranışsal, biyokimyasal ve fizyolojik ritimlerin 1 gün içerisinde tekrar edilmesine sirkadiyen ritim denir.
Memeli canlılarda sirkadiyen ritmin başlamasından-bitiminden sorumlu olan ve davranış ritimlerinin oluşumunda rol oynayan ana zamanlayıcı SCN (suprakiazmatik nükleus)dir. SCN’nin en önemli zamanlayıcısı ışıktır. SCN uyku-uyanıklık döngüsü, beslenme, insülin sekresyonu, glukoz metabolizması, hafıza ve öğrenme gibi metabolik süreçler üzerinde direkt etkilidir.
Yapılan çalışmalarda pankreas, karaciğer, adipoz doku, bağırsak gibi periferal dokularda da SCN gibi periferal zamanlayıcılar olduğu ortaya çıkmıştır. Bu periferal dokular SCN’den gelen sinyallere göre çalışırlar ve ışığa duyarlı değildirler. Sirkadiyen ritim; uyku-uyanıklık döngüsü, kan basıncı düzenlenmesi, vücut ısısı, kalp hızı çalışma performansı, büyüme hormonu, melatonin, kortizol ve nörotransmitter salgılanması gibi birçok hücresel sürecin yönetilmesini sağlar. Sirkadiyen ritmin değerlendirilmesinde en çok serum melatonin, kortizol seviyeleri ve vücut ısısı kullanılır. Yeme-içme, uyku-uyanıklık, lökomotor aktivite gibi aktiviteler de sirkadiyen ritmin değerlendirilmesinde kullanılabilir. Sirkadiyen ritmi etkileyen en önemli faktörler : Işık, melatonin hormonu, sıcaklık, jet-lag ve vardiyalı çalışma sistemidir.

Ritmin Beslenme ve Obeziteyle İlişkisi

Vücudumuzda gerçekleşen metabolik faaliyetlerin tümü (besinlerin sindirimi de dahil) sirkadiyen ritme tabidir. Yani elde edilen yanıtlar ve besinin sinyalizasyon yolağı ritmiktir. Karbonhidrat, lipit ve protein metabolizmaları da sirkadiyen ritimden etkilenir.
İnsanın sirkadiyen ritmi gündüz beslenmek ve hareket etmek, gece ise tam tersi olarak işler. Adiponektin, insülin, glukagon, glerin ve leptin gibi obezite ve iştah üzerinde etkili olan hormonların salgılanmasında da sirkadiyen ritim etkilidir.
Yapılan bir çalışmada az uyuyan insanlarda glerin ve leptin hormonlarının salınımının azaldığı, bu azalmayla iştahlarının arttığı gözlenmiştir. Yani BKİ ve uyku süresi arasında ters bir ilişki vardır.
Günün uykuya ayrılan zamanında yemek yenmesinin veya yatmadan önce yemek yenmesinin obeziteyle doğru orantılı bir ilişkisi vardır. Gece yemek yeme sendromu (NES) olan bireylerde de obeziteye eğilimin arttığı gözlenir. NES görülen bireylerde metabolik sendroma ve obeziteye yakalanma olasılığı artar. Uyku zamanında yemek yemeye yönelen bireylerde davranış değişikliğine gidilmesi zamanla bu sorunun çözüme kavuşmasını sağlayabilir.
Yapılan bazı çalışmalarda gece geç saatlere kadar oturanlarda, vardiyalı çalışanlarda, ve adolesan bireylerde obezite oranının arttığı sonucuna ulaşılmıştır. İç sirkadiyen saatin uykuya teşvik ettiği bir saatte yemek yemenin obezite ve ağırlık artışıyla bir ilişkisi vardır.
Yapılan birçok çalışmanın analizi sonucunda kahvaltı yapmayan çocukların obez veya fazla kilolu olma oranının arttığı görülür. Düzenli kahvaltı yapan bireylerde insülün ve glukoz metabolizması görevini sorunsuz yerine getirir. Kahvaltıyı atlayan kişilerin gün içinde daha fazla atıştırarak daha fazla enerji aldığı ve akşam yemeğine fazla yüklendikleri yapılan çalışmalarda görülür.
Sonuç olarak, beslenme ve sirkadiyen ritim arasında henüz araştırılmakta olan kesinleşmemiş bir ilişki vardır. Yeme zamanının ritme uygun olarak düzenlenmesi bireyi ortaya çıkabilecek rahatsızlıklardan ve obeziteden korur.

Detaylı bilgi almak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.

Bize Ulaşın

WhatsApp Hattı

İlgili Bloglar

Sirkadiyen Ritim ve Sağlıklı Beslenme

D vitamini ve obezite

Tırnak mantarı neden olur ?

Leptin testi Nedir? Nasıl Yapılır?

Doğumu başlatma (doğum indüksiyonu), suni sancı nedir ?

Alkol testi Nedir? Nasıl Yapılır?

Anne karnında bebeğin ikinci 3 ayı

Diş hekimliğinde röntgenin önemi

Öksürük neden olur?

Varis nedir, sebepleri nelerdir, hangi sorunlara yol açar ?

Prealbumin testi

Kolonoskopi nedir ?

Kök hücre (kemik iliği) nakli nedir ?

Kan naklinde oluşabilecek reaksiyonlar ve riskler nelerdir ?

Kan nakli Nasıl Yapılır?

Hava sıcaklığının vücuda etkileri

Gastrit Nasıl Geçer?

Göz Ağrısına Ne İyi Gelir?

El Şişmesine Ne İyi Gelir?

Böcek Isırmasına Ne İyi Gelir?

Menisküs Belirtileri?

Sinir Sıkışmasına Hangi Bölüm Bakar

Topuk Dikeni Belirtileri

Bel Fıtığı Sebepleri ve Tedavi Yöntemleri

Hct (Hematokrit) Nedir? Hct Düşüklüğü ve Yüksekliği

Hamilelikte Kasık Ağrısı Neden Olur ? Kasık Ağrısı Normal Mi?

Vücudumuzda Karıncalanmaya Neden Olan 8 Etmen

Bel Fıtığına Ne İyi Gelir?

NEU Nedir? NEU Düşüklüğü ve Yüksekliği Hangi Sorunları Gösterir

RDW Nedir? RDW Düşüklüğü ve Yüksekliği Hangi Sorunları Gösterir

Bel ağrısına iyi gelen tedaviler? Romatizmaya ne iyi gelir?

Trigliserid Nedir?

HbA1c Nedir?

PDW Nedir? PDW Düşüklüğü ve Yüksekliği Hangi Sorunları Gösterir

Aşırı Sinirlilik Rahatsızlığı Neden Olur?

Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Kısa Bilgi

İlgili Bloglar

Sirkadiyen Ritim ve Sağlıklı Beslenme

D vitamini ve obezite

Tırnak mantarı neden olur ?

Leptin testi Nedir? Nasıl Yapılır?

Doğumu başlatma (doğum indüksiyonu), suni sancı nedir ?

Alkol testi Nedir? Nasıl Yapılır?

Anne karnında bebeğin ikinci 3 ayı

Diş hekimliğinde röntgenin önemi

Öksürük neden olur?

Varis nedir, sebepleri nelerdir, hangi sorunlara yol açar ?

Prealbumin testi

Kolonoskopi nedir ?

Kök hücre (kemik iliği) nakli nedir ?

Kan naklinde oluşabilecek reaksiyonlar ve riskler nelerdir ?

Kan nakli Nasıl Yapılır?

Hava sıcaklığının vücuda etkileri

Gastrit Nasıl Geçer?

Göz Ağrısına Ne İyi Gelir?

El Şişmesine Ne İyi Gelir?

Böcek Isırmasına Ne İyi Gelir?

Menisküs Belirtileri?

Sinir Sıkışmasına Hangi Bölüm Bakar

Topuk Dikeni Belirtileri

Bel Fıtığı Sebepleri ve Tedavi Yöntemleri

Hct (Hematokrit) Nedir? Hct Düşüklüğü ve Yüksekliği

Hamilelikte Kasık Ağrısı Neden Olur ? Kasık Ağrısı Normal Mi?

Vücudumuzda Karıncalanmaya Neden Olan 8 Etmen

Bel Fıtığına Ne İyi Gelir?

NEU Nedir? NEU Düşüklüğü ve Yüksekliği Hangi Sorunları Gösterir

RDW Nedir? RDW Düşüklüğü ve Yüksekliği Hangi Sorunları Gösterir

Bel ağrısına iyi gelen tedaviler? Romatizmaya ne iyi gelir?

Trigliserid Nedir?

HbA1c Nedir?

PDW Nedir? PDW Düşüklüğü ve Yüksekliği Hangi Sorunları Gösterir

Aşırı Sinirlilik Rahatsızlığı Neden Olur?

Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Kısa Bilgi